Ταυτότητα του Ε.Π. Κ.Π. LEADER+

 

Τι είναι η LEADER+
 
Η LEADER+ είναι μια πρωτοβουλία της Ευρωπαϊκής Ένωσης η οποία έχει ως βασικό σκοπό τη βελτίωση της ποιότητας ζωής των κατοίκων της υπαίθρου μέσα από μια συνεχή ανάπτυξη.
 
Η ανάπτυξη αυτή επιτυγχάνεται μέσα από δραστηριότητες των κατοίκων, που αξιοποιούν τους φυσικούς, ανθρώπινους και οικονομικούς πόρους του τόπου τους, αναδεικνύουν τις ομορφιές του, ανακαλύπτουν νέες πηγές εισοδήματος και παράλληλα προστατεύουν τη φυσική και πολιτιστική κληρονομιά.
 
Στα πλαίσια της LEADER+, οι άνθρωποι της υπαίθρου :
 

συμμετέχουν ενεργά και αποφασίζουν οι ίδιοι για την αναπτυξιακή προσπάθεια που γίνεται στην περιοχή τους, 

• προβαίνουν σε μικρές επενδύσεις που δημιουργούν, όμως, έναν ιδιαίτερα παραγωγικό ιστό και 
•  κάνουν πράξη όσα οραματίζονται για την περιοχή τους

Τα κέντρα λήψης αποφάσεων δεν βρίσκονται σε κάποιο απομονωμένο από τα προβλήματα της υπαίθρου γραφείο κεντρικής υπηρεσίας, αλλά εκεί στη δική τους περιοχή.
 
Με δεδομένη την ανάγκη διατήρησης μιας ζωντανής και παραγωγικής υπαίθρου απαιτείται ο σχεδιασμός και η υλοποίηση ενεργειών που στηρίζουν τη “διαφοροποίηση της παραγωγής και των μέσων”.
 
Με βάση τα παραπάνω καταρτίσθηκε το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Κοινοτικής Πρωτοβουλίας LEADER+ (Ε.Π. Κ.Π. LEADER+) της Χώρας μας, το οποίο εγκρίθηκε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή σύμφωνα με την αριθ. E(2001) 3562/19.11.01 απόφασή της.
 
Οι βασικές αρχές, που χαρακτηρίζουν την πρωτοβουλία LEADER+ είναι:

Η ενεργή συμμετοχή των ανθρώπων της υπαίθρου, για τους οποίους γίνονται προσπάθειες ανάκαμψης, στην αειφόρο ανάπτυξη της περιοχής τους. 

• Η διαχείριση των πόρων της πρωτοβουλίας μέσω της δημιουργούμενης οριζόντιας εταιρικής σχέσης σε κάθε περιοχή παρέμβασης. 
• Ο ολοκληρωμένος και πολυτομεακός σχεδιασμός με παράλληλη διασύνδεση των ενεργειών μεταξύ τους 
•  Η ανάπτυξη συνεργασιών σε κρατικό ή διακρατικό επίπεδο που συμβάλλει στην εξωστρέφεια της κάθε περιοχής και της οικονομίας της.
• Η νέα προσέγγιση στην ανάπτυξη της υπαίθρου, η οποία θα πρέπει να χαρακτηρίζεται από δράσεις που στοχεύουν στην πολυαπασχόληση και στην πολλαπλή δημιουργία εισοδήματος από εναλλακτική ή συμπληρωματική απασχόληση.
• Η ενεργοποίηση και επένδυση της τοπικής ενδογενούς ιδιωτικής αποταμίευσης που αποτελεί τη βάση αυτοτροφοδοτούμενης βιώσιμης οικονομικής ανάπτυξης.

Η πρωτοβουλία LEADER+ διαφέρει σε σχέση με τις παρεμβάσεις που χρηματοδοτούνται από το Κοινοτικό Πλαίσιο Στήριξης ως προς την προσέγγιση και το περιεχόμενο, τη μεθοδολογία σχεδιασμού ως και τον τρόπο υλοποίησης.

Η βασικότερη διαφοροποίηση της LEADER+ σε σχέση με τις παραπάνω παρεμβάσεις είναι η «πιλοτική εφαρμογή» του.

Στα πλαίσια αυτά η πρωτοβουλία:

• Ενθαρρύνει τις υποδειγματικές τοπικές πρωτοβουλίες ανάπτυξης
• Στηρίζει δράσεις καινοτόμου, υποδειγματικού και μεταβιβάσιμου χαρακτήρα, οι οποίες παρουσιάζουν τις νέες οδούς που μπορεί να ακολουθήσει η αγροτική ανάπτυξη
• Στηρίζει τις ανταλλαγές εμπειριών και τη μεταφορά τεχνογνωσίας μέσω συστηματικής και μόνιμης δικτύωσης και συνεργασιών.

Στόχοι και Στρατηγική του Εθνικού Προγράμματος

Το Εθνικό Πρόγραμμα διαρθρώνεται γύρω από δύο Γενικούς Αναπτυξιακούς Στόχους.

1ος στόχος είναι «Η Ολοκληρωμένη, Υψηλής ποιότητας, Αειφόρος Ανάπτυξη της Υπαίθρου μέσω πιλοτικών εφαρμογών».

Ο στόχος αυτός βρίσκεται σε πλήρη αντιστοιχία με τις προτεραιότητες της Ε.Ε. για τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας των αγροτικών περιοχών μέσω της διαφοροποίησης της οικονομικής βάσης, της παροχής υπηρεσιών που σχετίζονται με τη βελτίωση της ποιότητας ζωής των κατοίκων και της μείωσης των διαφορών και ανισοτήτων μεταξύ των κατοίκων των αγροτικών και αστικών περιοχών, καθώς και τη διατήρηση του περιβάλλοντος και της Ευρωπαϊκής πολιτιστικής κληρονομιάς.

Με το στόχο αυτό, επιδιώκεται η ενσωμάτωση των περιοχών εφαρμογής σε μια ολοκληρωμένη προσπάθεια δημιουργίας μιας ζωντανής και εξελισσόμενης υπαίθρου με προοπτικές ανάπτυξης, η συμβολή στην προσπάθεια αναστροφής των δυσμενών δημογραφικών εξελίξεων, η δημιουργία συνθηκών πολυαπασχόλησης, η προώθηση ίσων ευκαιριών μεταξύ των δύο φύλων, η βελτίωση της ποιότητας ζωής, η δημιουργία δυνατοτήτων αξιοποίησης των φυσικών και πολιτιστικών πόρων με ρυθμούς που θα επιτρέψουν τη διατήρηση του φυσικού χώρου και τη διατήρηση και βελτίωση του περιβάλλοντος.

Ο στόχος θα επιτευχθεί με την πειραματική εφαρμογή νέων μορφών που αφορούν, όχι μόνο στο παραγωγικό σύστημα με τη στενή έννοια, αλλά επιπρόσθετα στον πολιτισμό και στο περιβάλλον και θα αντλεί δυνάμεις από την ικανότητα των τοπικών κοινωνιών να αναλαμβάνουν την ευθύνη για τη διεύρυνση των προοπτικών ανάπτυξης της περιοχής τους.

2ος στόχος είναι «Η ενίσχυση της προσπάθειας για άρση της απομόνωσης των περιοχών σε όλα τα επίπεδα της οικονομικής και κοινωνικής ζωής».

Ο στόχος σχετίζεται άμεσα με τις προτεραιότητες της Ε.Ε. για ανάπτυξη του ενδογενούς δυναμικού των αγροτικών περιοχών, διατήρηση και ενίσχυση ενός βιώσιμου κοινωνικού ιστού, βελτίωση των όρων εργασίας και εισαγωγή νέων τεχνολογιών, μέσω της εφαρμογής κατάλληλων ενεργειών για άρση της απομόνωσης των αγροτικών περιοχών.

Ο στόχος θα επιτευχθεί με την ανάπτυξη δικτύωσης και συνεργασιών σε Εθνικό, Ευρωπαϊκό ή και ευρύτερο επίπεδο, για ανταλλαγή τεχνογνωσίας και εμπειριών, καθώς και για δημιουργία κρίσιμης μάζας για την καλύτερη πρόσβαση στην αγορά των προϊόντων και των υπηρεσιών. Με το στόχο αυτό ενισχύεται η προστιθέμενη αξία των παρεμβάσεων της πρωτοβουλίας.

Διαθέσιμες Πιστώσεις του Προγράμματος

Τα χρηματοδοτικά στοιχεία του Εθνικού Προγράμματος έχουν ως εξής:

Συνολικό Κόστος                        392.614.443 €

Δημόσια Δαπάνη                        251.182.221 €

Κοινοτική Συμμετοχή -ΕΓΤΠΕ       182.900.000 €

Εθνική Συμμετοχή                        68.282.221 €

Ίδια Συμμετοχή                          141.432.222 €

Περιοχή Εφαρμογής Τοπικών Προγραμμάτων LEADER+

Τα τοπικά προγράμματα LEADER+ μπορούν να εφαρμοσθούν στις ορεινές περιοχές της χώρας (σύμφωνα με τον εγκεκριμένο, από την Ευρωπαϊκή Ένωση, κατάλογο των ορεινών περιοχών της χώρας), καθώς και σε νησιωτικές περιοχές.

Σε αιτιολογημένες περιπτώσεις είναι δυνατή η επέκταση των περιοχών εφαρμογής των τοπικών προγραμμάτων σε μειονεκτικές περιοχές (σύμφωνα με τον εγκεκριμένο, από την Ευρωπαϊκή Ένωση, κατάλογο των μειονεκτικών περιοχών της Χώρας μας), εφόσον αυτές συγκεντρώνουν σωρευτικά τις ακόλουθες προϋποθέσεις:

I. Είναι γεωγραφικά εφαπτόμενες με τις ορεινές περιοχές,

II. Αντιμετωπίζουν διαρθρωτικά προβλήματα,

III. Παρουσιάζουν αναπτυξιακή προοπτική και

IV. Συμβάλλουν στην αναπτυξιακή προοπτική της ορεινής περιοχής, αποτελώντας πόλο έλξης και ανάπτυξης αυτής

Κατ’ εξαίρεση, είναι δυνατή η υλοποίηση δράσεων σε κομβικά σημεία εκτός περιοχής εφαρμογής, εφόσον αυτές συμβάλλουν στη στήριξη της αναπτυξιακής διαδικασίας της περιοχής εφαρμογής (π.χ. δράσεις προβολής – προώθησης, συνεργασίες, δικτυώσεις, αξιοποίηση περιοχών Natura 2000).

Επιπλέον η περιοχή εφαρμογής τοπικού προγράμματος LEADER+ θα πρέπει να πληροί τις ακόλουθες επιμέρους προϋποθέσεις:

I.  Να έχει αγροτικό χαρακτήρα (όπως προκύπτει από την απασχόληση στον πρωτογενή τομέα και την πληθυσμιακή πυκνότητα).

II.  Να περιορίζεται η έκταση της σε ένα ομοιογενές σύνολο από φυσικοοικονομική και κοινωνική άποψη.

III. Να έχει συνοχή και επαρκή κρίσιμη μάζα από την άποψη του ανθρώπινου δυναμικού και των χρηματοοικονομικών πόρων. Ειδικότερα, στα πλαίσια της προϋπόθεσης αυτής, ο πληθυσμός της περιοχής εφαρμογής κατά κανόνα πρέπει να κυμαίνεται μεταξύ 10.000 και 100.000 κατοίκων. Ωστόσο, σε εξαιρετικές και δεόντως αιτιολογημένες περιπτώσεις θα μπορούσαν να γίνουν αποδεκτές προτάσεις για περιοχές κάτω των 10.000 κατοίκων (π.χ. νησιωτικές περιοχές), εφόσον εξασφαλίζεται κρίσιμη μάζα όχι μόνο ως προς τον αριθμό των κατοίκων.
Για να τηρηθεί η ομοιογένεια, η συνοχή και η επάρκεια της κρίσιμης μάζας, δεν είναι απαραίτητο ο προσδιορισμός της περιοχής εφαρμογής να συμπίπτει υποχρεωτικά με τη διοικητική διαίρεση της Χώρας. Σε κάθε περίπτωση, η περιοχή εφαρμογής δεν μπορεί να είναι αντικείμενο τεχνητής κατάτμησης ή και συνένωσης.

Εξάλλου, οι περιοχές στις οποίες εφαρμόζεται Πρόγραμμα Ολοκληρωμένης Αγροτικής Ανάπτυξης (άξονας 7 του Ε.Π. «Αγροτική Ανάπτυξη – Ανασυγκρότηση της υπαίθρου 2000 – 2006» και άξονας 6 του Π.Ε.Π. Κεντρικής Μακεδονίας) δεν εξαιρούνται καταρχήν από τις περιοχές εφαρμογής του Προγράμματος. Ολοκληρωμένα Προγράμματα Ανάπτυξης Αγροτικού Χώρου (ΟΠΑΑΧ) εφαρμόζονται στο Νομό Σερρών στους δήμους Κερκίνης και Πετριτσίου και τα Δημοτικά Διαμερίσματα Λιμνοχωρίου, Χρυσοχωράφων Λιθοτόπου του Δήμου Ηράκλειας (ΟΠΑΑΧ Κερκίνης), καθώς και στους Δήμους Πρώτης, Κορμίστας, Ροδολίβους και Αμφίπολης εκτός του Δ.Δ. Ν. Κερδυλλίων (ΟΠΑΑΧ Παγγαίου).

Ωστόσο, η εφαρμογή τοπικού προγράμματος LEADER+ σε περιοχή που καλύπτεται εν μέρει ή στο σύνολό της και από ολοκληρωμένο πρόγραμμα αγροτικής ανάπτυξης, είναι δυνατή μόνο για :

I. Δράσεις που καλύπτουν το ευρύτερο πεδίο επιλεξιμότητας της LEADER+ (π.χ. θέματα επιχειρηματικότητας ΕΤΠΑ, παρεμβάσεις NATURA 2000 εκτός δασικών και γεωργικών εκτάσεων κ.λ.π.),

II. Δράσεις που δεν θα περιληφθούν τελικά στο σχεδιασμό του ολοκληρωμένου προγράμματος,

III. Δράσεις που δρουν συμπληρωματικά και ενισχύουν την αποτελεσματικότητα αυτών που προβλέπονται στο ολοκληρωμένο πρόγραμμα (π.χ. συνεργασίες, δικτυώσεις κ.λ.π.,

IV. Δράσεις που εξασφαλίζουν την πιλοτική διάσταση του τοπικού προγράμματος και αναδεικνύουν την προστιθέμενη αξία της κοινοτικής πρωτοβουλίας.

Πιλοτικός χαρακτήρας της Κ.Π. LEADER+

Η Κοινοτική Πρωτοβουλία LEADER+ έχει στόχο την ανάπτυξη δεσμών μεταξύ φορέων και δράσεων για την ανάπτυξη της οικονομίας του αγροτικού χώρου.

Η Κ.Π. LEADER+ εξακολουθεί να έχει το χαρακτήρα των προηγούμενων εφαρμογών LEADER, δηλαδή την ολοκληρωμένη ανάπτυξη της οικονομίας του αγροτικού χώρου μέσα από τη διασύνδεση των Φορέων και Δράσεων. Ωστόσο έχει προστεθεί ένα Plus (+), δηλαδή το κάτι επιπλέον που θα δώσει η νέα πρωτοβουλία. Το επιπλέον (+) που επιδιώκει να πετύχει η Κ.Π. LEADER+ μέσα από την υλοποίηση του Τοπικού Προγράμματος είναι η παραγωγή αναβαθμισμένων προϊόντων και υπηρεσιών, η ταυτοποίηση τους με την περιοχή και η βελτίωση της εξωστρέφειάς της.

Η πιλοτική διάσταση εξασφαλίζεται μέσα από ενέργειες συνεργασίας δικτύωσης (clusters) και συντονισμένες κοινές ενέργειες προβολής προώθησης των προϊόντων και υπηρεσιών.

Η επιτυχία των συνεργασιών πρέπει να επιδιώκεται από όλους, ώστε να αποτελέσουν πρότυπο ανάπτυξης σε κάθε περιοχή.

Διάρθρωση Εθνικού Προγράμματος

Το πρόγραμμα διαρθρώνεται γύρω από 4 άξονες προτεραιότητας

ΑΞΟΝΑΣ 1: «Ολοκληρωμένες και πιλοτικού χαρακτήρα στρατηγικές αγροτικής ανάπτυξης».

Αφορά στο βασικό άξονα προτεραιότητας, που παρουσιάζει τη μεγαλύτερη χρηματοδοτική βαρύτητα στο πρόγραμμα (90% της κοινοτικής συνδρομής) και είναι απαραίτητο να περιλαμβάνεται σε όλα τα τοπικά αναπτυξιακά σχέδια που θα υποβληθούν στα πλαίσια της πρωτοβουλίας.

Οι δράσεις που θα ενισχυθούν στα πλαίσια του άξονα εντάσσονται σε 4 μέτρα:

ΜΕΤΡΟ 1: «Τεχνική Στήριξη των Φορέων Υλοποίησης (των Ομάδων Τοπικής Δράσης».

ΜΕΤΡΟ 2: «Ενισχύσεις σε επενδύσεις – Στήριξη στην επιχειρηματικότητα».

ΜΕΤΡΟ 3: «Υποστηρικτικές ενέργειες».

ΜΕΤΡΟ 4: «Προστασία, ανάδειξη και αξιοποίηση φυσικής και πολιτιστικής κληρονομιάς».

ΑΞΟΝΑΣ 2: «Στήριξη συνεργασίας μεταξύ αγροτικών περιοχών».

Ο άξονας αυτός συμβάλλει στην άρση της απομόνωσης μεταξύ των περιοχών εφαρμογής.

Ένα σχέδιο τοπικού προγράμματος LEADER+ μπορεί να περιλαμβάνει προτάσεις συνεργασιών, με στόχο είτε την επίτευξη της απαιτούμενης κρίσιμης μάζας για τη βιωσιμότητα ενός σχεδίου συνεργασίας, είτε την αναζήτηση συμπληρωματικότητας, πάντοτε όμως με βάση συγκεκριμένο, σαφές και πλήρες σχέδιο δράσης, το οποίο εντάσσεται στη γενική στρατηγική του τοπικού προγράμματος. Η χρηματοδοτική βαρύτητα του άξονα στο πρόγραμμα ανέρχεται στο 4% της κοινοτικής συνδρομής.

Οι δράσεις που θα ενισχυθούν στα πλαίσια του άξονα εντάσσονται σε 2 μέτρα:

ΜΕΤΡΟ 1: «Συνεργασία μεταξύ περιοχών της Χώρας: διατοπική και διαπεριφερειακή συνεργασία

ΜΕΤΡΟ 2: «Συνεργασία μεταξύ περιοχών δύο ή περισσότερων κρατών – Διακρατική Συνεργασία»

ΑΞΟΝΑΣ 3: «Δικτύωση»

Αφορά στη στήριξη της λειτουργίας του Ελληνικού Δικτύου LEADER και στη στήριξη του σχεδίου δράσης της Μονάδας Εμψύχωσης Δικτύου LEADER (Μ.Ε.Δ). Η χρηματοδοτική βαρύτητα του άξονα στο πρόγραμμα ανέρχεται στο 1% της κοινοτικής συνδρομής.

Περιλαμβάνει δύο μέτρα :

ΜΕΤΡΟ 1: «Λειτουργία δικτύου LEADER+» και

ΜΕΤΡΟ 2: «Λειτουργία Ελληνικής Μονάδας Εμψύχωσης Δικτύου LEADER+ (Μ.Ε.Δ.)»

ΑΞΟΝΑΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ 4: «Διαχείριση, παρακολούθηση, αξιολόγηση του Προγράμματος».

Ο άξονας αυτός έχει στόχο την υποστήριξη υλοποίησης του Εθνικού Προγράμματος, ώστε η Υπηρεσία Διαχείρισης να ανταποκριθεί στις υποχρεώσεις που επιβάλλονται από τους Κανονισμούς, όπως on-going και ex-post αξιολόγηση, συντονισμός προγραμμάτων, Φορέων και πράξεων, συνεδριάσεις της Επιτροπής Παρακολούθησης κ.λ.π. Η χρηματοδοτική βαρύτητα του άξονα στο πρόγραμμα ανέρχεται στο 5% της κοινοτικής συνδρομής.

Διαδικασία υλοποίησης μέσω της εφαρμογής τοπικών προγραμμάτων

Σύμφωνα με το εγκεκριμένο Επιχειρησιακό Πρόγραμμα της Κοινοτικής Πρωτοβουλίας LEADER+ η υλοποίηση της Πρωτοβουλίας γίνεται μέσω εγκεκριμένων Τοπικών Προγραμμάτων φορείς των οποίων είναι οι «Ομάδες Τοπικής Δράσης».

Η Ομάδα Τοπικής Δράσης είναι ο φορέας σχεδιασμού και υλοποίησης του προγράμματος που έχει εκπονήσει στα πλαίσια συγκεκριμένης στρατηγικής ανάπτυξης του αγροτικού χώρου της περιοχής αναφοράς της.

Η Ομάδα Τοπικής Δράσης αποτελεί τη σύγκλιση του προβληματισμού των κοινωνικών, οικονομικών και λοιπών εταίρων της περιοχής αναφοράς της στα πλαίσια ισχυρής και διευρυμένης βάσης συνεργασίας και αποτυπώνει τη συμφωνία όλων για την ανάγκη συντονισμένης προώθησης ενός νέου τρόπου ανάπτυξης της περιοχής τους, με βάση την από κοινού εφαρμογή συγκεκριμένης αναπτυξιακής στρατηγικής.

Η διαδικασία έγκρισης των τοπικών προγραμμάτων LEADER+ είναι ένα σύνολο ενεργειών που απαιτούνται προκειμένου να εγκριθεί η χρηματοδότηση της στα πλαίσια του Επιχειρησιακού Προγράμματος Κοινοτικής Πρωτοβουλίας LEADER+. Η διαδικασία αυτή περιγράφεται ως εξής:

1. Πρόσκληση εκδήλωσης ενδιαφέροντος για την υποβολή σχεδίων τοπικών προγραμμάτων

2.  Ενέργειες ενημέρωσης – ευαισθητοποίησης

3.  Αξιολόγηση των σχεδίων τοπικών προγραμμάτων

4.  Έκδοση απόφασης έγκρισης τοπικών προγραμμάτων και κατανομής πιστώσεων

5.  Αναμόρφωση τοπικών προγραμμάτων

6.  Πρόσκληση εκδήλωσης ενδιαφέροντος για την υποβολή Τεχνικών Δελτίων Έργων σε επίπεδο τοπικού προγράμματος

7.  Διαδικασία Συντονισμού

8.  Υπογραφή Σύμβασης

Αρχές Υπεύθυνες για τη διαχείριση, εφαρμογή και παρακολούθηση του Επιχειρησιακού Προγράμματος Κοινοτικής Πρωτοβουλίας LEADER+ (2000-2006)

1. Για την κανονικότητα και αποτελεσματικότητα της διαχείρισης και εφαρμογής του Ε.Π. Κ.Π. LEADER+ υπεύθυνη είναι η Ειδική Υπηρεσία του Υπουργείου Γεωργίας με τίτλο: «Υπηρεσία Διαχείρισης Επιχειρησιακού Προγράμματος Κοινοτικής Πρωτοβουλίας LEADER+», η οποία υπάγεται στην Ειδική Γραμματεία Προγραμματισμού και Εφαρμογών Γ΄ ΚΠΣ του Υπουργείου Γεωργίας

2. Για την παρακολούθηση της αποτελεσματικής και ορθής εφαρμογής του Επιχειρησιακού Προγράμματος Κοινοτικής Πρωτοβουλίας LEADER+ υπεύθυνη είναι η Επιτροπή Παρακολούθησης Ε.Π. Κοινοτικής Πρωτοβουλίας LEADER+

3. Για την εξασφάλιση της χρηματοδότησης υπεύθυνη είναι η Δ/νση Προγραμματισμού & Γ.Δ. του Υπουργείου Γεωργίας

4. Για την αποτελεσματικότητα και τη διαφάνεια των χρηματοδοτικών ροών και για την είσπραξη της κοινοτικής συμμετοχής υπεύθυνη είναι η Ειδική Υπηρεσία του Υπουργείου Οικονομίας και Οικονομικών : «Αρχή Πληρωμής»